b. sztuczna – ludzkie Ig osocze TYPY SZCZEPIONEK 1. Żywe (atenuowane = odzjadliwione) - bakteryjne – BCG (gruźlica) - wirusowe – Polio, odra, świnka, różyczka 2. Zabite - bakteryjne – krztusiec, cholera - wirusowe – grypa, wścieklizna 3. Fragmenty organizmów - bakteryjnych – Haemophilus influenzae - wirusowe – WZW typu B - anatoksyny – toksyna błonicza i tężcowa SKŁAD SZCZEPIONEK a. monowalentne (jednorodne) – tylko jeden rodzaj antygenów b. poliwalentne (skojarzone) – kilka antygenów + kalendarz szczepień PRZYCZYNY I SKUTKI ODWODNIENIA Odwodnienie - w ścisłym znaczeniu tego słowa oznacza utratę wody przez ustrój - przeważnie niedobór dotyczy zarówno wody, jak i elektrolitów Rodzaje odwodnienia A. Izotoniczne – straty wody i elektrolitów zachodzą w takim samym stosunku, w jakim znajdują się one w płynie zewnątrzkomórkowym B. Hipotoniczne – utrata elektrolitów (sodu) jest większa niż utrata wody C. Hipertoniczne – straty wody są większe niż straty elektrolitów Odwodnienie hipotoniczne - przyczyny:  biegunki i wymioty (utrata soków trawiennych)  mukowiscydoza  cukrzyca  niewydolność kory nadnerczy  nefropatie z utratą soli  środki natriuretyczne - odwodnienie to dotyczy głównie płynu zewnątrzkomórkowego - poza stratami na zewnątrz dochodzi jeszcze do przesunięcia na skutek różnic ciśnienia osmotycznego części płynu zewnątrzkomórkowego do komórek - badanie krwi:   molalności osocza   stężenie sodu (Na) w osoczu   wartości hematokrytu (Ht)   stężenia hemoglobiny (Hb)   białek osocza - badanie moczu:  zawiera mało sodu  (Na) i chlorków (Cl) - dochodzi do ograniczenia przesączania kłębuszkowego i przednerkowej niewydolności nerek - objawy kliniczne:  brak łaknienia